AKLINIZDAKİ DELİ SORULARA CEVAPLAR!!!
27
Eylül
2022
Fiyat, Faiz, kur, ücret nasıl belirleniyor.
Bir önceki yazımda bahsettiğim arz ve talep ekonomide bir çok konuyu çözen iki kavramdır.
Gizemli gibi görünen piyasa mekanizması aslında oldukça basit temellere dayanır.
Arz, malın piyasada belirli bir fiyattan satılmak için sunulan miktarıdır. Arz etmek, üretmek, to produce…
Talep, bir baldan belirli fiyattan satın alınmak istenen miktarı gösterir. Talep etmek, to demand, tüketmek, to consume…
Bundan sonraki çıkarımlarımı ceteris Paribus (diğer şeyler sabit) üzerinden giderek yapacağım. Bu kavramdan iki önceki yazımda bahsettim. Olaya sadece arz talep üzerinden bakarsanız olayın temelini çok iyi anlarsınız ve üstüne koyarak gidebiliriz.
Mal Piyasaları;
Bir malın fiyatı, arz edilen miktar ile talep edilen miktarın kesiştiği noktada belirlenir. Eğer talep sabitken arz artarsa fiyat düşer, arz azalırsa fiyat artar. Yani bir maldan piyasada bol miktarda var ve talebin üzerinde ise bu malın fiyatı düşer. Tam tersi durumda yükselir.
Bir malın fiyatı, talep edilen miktar artar ise yüselir, talep edilen miktar azalır ise düşer.
Bir mala olan talebin artışının fiyatı artırması tabiki malın arzının kıstlı olması yani sabit olması durumda mümkün. Arz ve talebi de anlamak için bir birlerini sabit tutarak üzerlerindeki etkiyi daha iyi anlarız. Fiyatı etkileyen tek şey arz ve talep değil ama en temel konu bu. Her şey de bunun üzerine şekillenecek.
Bir malın fiyatı arttıkça talep düşer ve arz artar, bir malın fiyatı yükseldikçe de tam tersi durum olur.
Emek Piyasası;
Serbest piyasa koşullarında ve ceteris Paribus durumunda bakacak olursak…
Emeğin fiyatı ücrettir. Devletin belirlediği asgari ücret ve sendikaların belirlediği ücreti baz almazsak ücreti de arz ve talep belirler.
Arz edilen emek (işçi, mühendis, doktor, kısaca çalışanlar) sayısı arttıkça ücretler düşer, azaldıkça yükselir. Eskiden çobanlara çok az ücret verilirdi şuan çiftliklerde çalışacak işçi sayısı azaldığı için yüksek ücretler görülmektedir. Yabancı uyruklu vatandaşların piyasaya girmesi ile piyasa da ücret düşüşleri yaşanmaktadır.
Burada da görüldüğü üzere ücreti belirleyen arz ve talep…
Ücret arttıkça çalışma yaşamına sunulan emek miktarı artar, ücret düştükçe bu miktar azalır.
Para piyasası;
Para piyasasında fiyat FAİZ olarak karşımıza çıkar. Yani paranın fiyatı faizdir. Faiz düzeyi bize o faizden ne kadar borç para alınacağını ve borç para verileceğin gösterir. Faiz arttıkça borç vermek istenen miktar artar, faiz düştükçe borç alınmak istenen miktar artar. Bunların buluştuğu noktada (paranın arz ve talebi) faiz oluşur.
Piyasa da para bol ise fazilet düşüktür, para miktarı az ise fazilet yüksektir. Çünkü birilerinin paraya ihtiyacı var.
Bu konuda da ceteris paribusa dikkat edelim çünkü ülkelerin merkez bankaları para piyasalarına çok fazla müdehale eder. Ama temel konu arz ve taleptir yine…
Döviz Piyasaları;
Dövizi de bir mal olarak gördüğümüzde dövizin fiyatı ise KUR’dur. Eğer kur piyasada serbestçe belirleniyorsa o zaman kuru o dövize olan olan arz ve talep miktarı belirler. Arz ve talep mikatarlarının kesiştiği noktada kur belirlenir.
Buraya kadar sizlere arz ve talebin önemini anlatmak ve neleri belirlediğini aktarmak istedim. Teknik olarak arz ve talebi, arz edilen miktar ile talep edilen miktarı sonraki yazımda anlatacağım. Burada önemli olan ekonominin temel kavramlarının ne kadar önemli olduğunu göstermekti.
Fiyat, ücret, faiz, kur gibi ekonomik terimlerin nasıl belirlediğini ilerde bütün argümanları katarak inceleyeceğiz. Ancak temel olmadan yapacağınız hiç bir analiz doğru olmayacaktır.
Sağlıcakla kalın.
Ekonomi notları 1.