Ekmek Fiyatı Et Fiyatını Geçerse Ne Olur…
ESNEKLİKLER DE NEDİR?
1. Talebin fiyat esnekliği
2. Talebin gelir esnekliği
3. Talebin çapraz esnekliği
4. Arzın fiyat esnekliği
Bunları bilmek niçin önemli peki?
Şöyle ki; bir malın fiyatındaki bir birimlik değişmenin talepteki değişime etkisini bilmek size ilk başta çok şey katmayabilir ama bunun mantığını kavramak size çok şey katar.
1. Talebin fiyat esnekliği talep edilen miktarın malın kendi fiyatındaki değişimine olan hassasiyetini ifade eder.
Yani bir maldaki bir birimlik fiyat artışı veya azalışının o malın talep edilen miktarındaki artışına ve azalışına ne yönde etki ettiğini belirtir.
Bunun nasıl hesaplandığı konusunu bilmenize gerek yok isteyenlere ayrıntılı zaten cevap olarak yazarım. Ama hesaplama sonucu aşağıdaki 3 sonuçtan birisi çıkar;
Talebin fiyat esnekliği
- 1’den büyük ise talep esnektir. Yani değişmelere duyarlı.
- 1’e eşit ise talep birim esnektir. Yani ikisinde de değişim aynıdır.
- 1’den küçük ise talep esnek değildir. Yani değişmelerden çok etkilenmez.
Bazı örneklere bakalım;
- Sigara, yapılan bazı çalışmalara göre talebi esnek olmayan bir mal olarak tespit edilmiştir. Yani, talebin fiyat esnekliği 1’den küçüktür. Bunun anlamı, örneğin 10 TL’lik bir paket sigara fiyatının % 10 artmasıyla 11 TL’ye yükseldiğinde talep edilen miktar ancak çok küçük miktarlarda (yapılan bir çalışmaya göre yaklaşık % 2) azalmasıdır.
Bir arkadaşım demişti ki sigara fiyatları 100 TL üstüne çıksa da gerçek tiryakiler ile içmeyenler bi ayrılsa… :)
- Petrole olan talep de esnek değildir. Yani, talebin fiyat esnekliği 1’den küçüktür. Fiyatlarda artış olmasına rağmen tüketim miktarı çok az azalmaktadır.
- Otomobil, beyaz eşya gibi dayanklı mallar da ise talep esnektir. Yani, talebin fiyat esnekliği 1’den büyüktür. Bunun anlamı bu tarz mallarda fiyatlardaki artışın talep edilen miktarı önemli ölçüde azalttığıdır.
Buradan şu sonuçlar çıkabilir, zorunlu (kısmen zorunlu) mallarda fiyattaki değişimler talebin miktarında çokta etki etmez. Ancak zorunlu olmayan lüks mallarda çok etkilidir.
Mesela fakir ve zorunlu mallar vardır. Örneğin ekmek, fiyatı iki katına da çıksa talep edilen miktarda değişim olmaz. Yani 2 TL olan bir ekmek 4 TL oldu diye kimse bundan vazgeçmez.
Ama ne zaman ki ekmek fiyatları et fiyatlarını yakalar ve geçerse (olmaz demeyin, artık dünyamızda olmaz diye bir şey yok), millet ekmek yerine et yer.
Burada da ekonomide ikame mal kavramı ortaya çıkıyor. Yani bir malın fiyatı arttığında ikamesi varsa ona doğru geçiş (talep artışı) olacağı için kendi talebi düşer ikamesinin talebi artar.
Buna en bariz örnek arabalar; çevremizde o kadar çok araba markası var ki, baktık ki X markası çok arttı, umrumuzda olmaz onun muadili olan Y markasını alırız.
Ama ikamesi olmayan ve zorunlu mallarda (örneği su) istediği kadar fiyat artışı olsun talep de bir azalma olmaz. (Sadece tasarrufa gidilir)
Diğer 3 esneklik sonraki bölümlerde
Sağlıcakla kalın.
Ekonomi Notları 2.